"De kans dat tuberculose binnenkort niet meer te behandelen gaat zijn, is aanwezig." Met deze dreigende taal luidde het NPO2-programma Focus (op 24 oktober) in deze uitzending de noodklok over de problematiek van 's werelds meest dodelijke infectieziekte. Focus is het wetenschapsprogramma van de NTR.
In dit programma maken de makers duidelijk dat in principe iedereen tuberculose kan krijgen. Ze laten zien dat de ziekte behandelbaar is, maar dat deze behandeling langdurig, zwaar en zeer belastend is. Niet alleen voor de patiënt, maar ook voor diens directe omgeving.
Ruim anderhalf miljoen dodelijke slachtoffers per jaar
Iemand met tuberculose (kortweg TB of TBC) is heel erg ziek. Het is heftig om TB te hebben. Toch is TB in Nederland al decennia onder controle, dankzij doortastend bevolkingsonderzoek en de beschikbaarheid van antibiotica. Ons land telt circa 800 nieuwe gevallen van TB per jaar. Maar wereldwijd is TB nog steeds de meest dodelijke infectieziekte, met ruim anderhalf miljoen dodelijke slachtoffers per jaar.
Niet het aantal gevallen in Nederland zelf voedt het blijvend risico op een hernieuwde uitbraak van TB, maar wel het aantal geïnfecteerden wereldwijd én de toegenomen migratie van mensen. Daarnaast zien we ook steeds meer resistente vormen van tuberculose tegen bestaande antibiotica. Alleen al de dagelijkse antibioticum-inname (soms wel tien tabletten of meer) is belastend. Bijwerkingen zijn zeer vervelend en variëren van misselijkheid tot blijvende lever- of gehoorbeschadiging.
Wetenschappelijke zoektocht naar betere behandelresultaten
Waar gezondheidswerkers in Nederland alert zijn op zorgvuldige bevolkingsmonitoring en patiëntbegeleiding, maken wetenschappers zich sterk voor versnelde diagnostiek en verbeterde behandeling van TB. Zo werken ze hard aan handzame apparaten die - op basis van DNA-sequentie - de aanwezigheid van TB en/of antibioticumresistentie binnen enkele uren kunnen vaststellen, in plaats van weken. Bovendien onderzoeken wetenschappers met nieuwe algoritmes bestaande medicijnen die al voor andere toepassingen ontwikkeld en dus direct beschikbaar zijn. Ze bekijken met name in hoeverre die stoffen (of: medicijnen) ook de natuurlijke afweer tegen tuberculose kunnen versterken. Deze zogenaamde gastheer-gerichte therapie staat beter bekend als 'host-directed therapy' of HDT. Dit gaat antibioticumgebruik niet vervangen, maar in combinatie hiermee hopelijk wel tot betere behandelresultaten leiden.
Tuberculose eist meer slachtoffers dan bijvoorbeeld HIV/AIDS. De beschikbare onderzoeksubsidies staan echter niet in verhouding tot de beschikbare bedragen voor ogenschijnlijk minder bedreigende infectieziektes. Toch moet het onderzoek naar 'de tering' onverminderd doorgaan om de voortdurende strijd niet te verliezen. En die noodzaak brengt Focus in deze uitzending duidelijk voor het voetlicht.